Yaa loo hubaynayaa?

Arrinta aan ka hadli doonaa waxay i xusuusisay horraantii sagaashanaadkii waxa aan ka mid ahaa arday wax ka baran jirtay dugsi ku yaalla dariiqada Xaaxi oo ka tirsan gobolka Daad-madheedd (Oodweyne). Xilliyadaasi waxay ahayd intii aanay Somaliland hagaha adag ku taagnayn oo dagaallo ayaa iska jiray.

Waxa dugsigii aan dhiganayay la keenay deeq kala duwan oo isugu jirtay buugaag, qalimo noocyo kala duwan ka koobnaa iyo agab kale. Waxa buugaagtaa ku jiray qaar loogu talogalay in wax lagu sawiro oo cabbirkoodu ahaa sida waraaqda A4-ta ee wax lagu daabacdo oo kale.

Waxa buugaagtaa na loo siiyey in aanu ku sawirno wax aqoontayada dhisaya oo xilliyadaas lama haysan agabka muuqda ee qofku marka uu yar yahay wax lagu baro. Waxay ahayd inaan buugaagta ku sawirno xoolo, dhir, shinbiro, xayawaan, khariirado iyo wixii la midka ah. Waxa aanu buugaagii ka buuxinnay oo kollay-ba anigu aan is-xusuustaa qoryo, baabuurta gaashaaman ee dagaalka iyo wax dagaal la xidhiidha. Waayo, waqtigaa waxa aan ka mid ah dadkii ay maskaxdooda aadka uga sii guuxaysay hirdankii rasaasta iyo dagaalladii qadhaadhaa ee dhex mari jiray millaterigii taliskii Siyaad Barre iyo ciidamadii SNM ee Somaliland xoreeyey. Waxaas oo mahadho igu leh ayaan waxbarasho bilaabay, dabadeed qoraal iyo sawir ayay kalliftay inaanu ku muujinno aniga iyo intii la midka ahayd ba wixii naga dhex guuxayay ee yaraantii na saameeyey, oo weliba aniga sida gaarka ah ii saameeyey.

Annaga oo keliya maannaan ahayn ee xitaa geeljirayaasha magaaalada iman jiray waxa muddo lagu arki jiray caagadaha ay caanaha ku soo qaadi jireen, iyagoo noocyo kala duwan oo qoryo ah intay maakiinad/sakiinad ma wax kale oo af-fiiqan soo qaateen caagadaha dhinacyooda ku sawiray.

Xusuustaasi maaha mid weli maskaxday ka suushay, waxa sidaa la mid ah waqti kasta oo ay ciid tahay waxa aan Hargeysa ku arkaa carruur ku gaashan qoryo caag ah, baaskoolado, rash qarxaya oo halkii banbada ku jira, diyaarado iyo baabuur gaashan. Waa saanad millateri oo dhammaystiran. Waxa laga yabaa in aabbaha ubadkiisa u soo iibinayaa uu ka fikirayo in ilmihiisu uu farxadda ciidda daamaashaadkeeda kaga qaybgalo, laakiin waalidkiisu miyaanu ogayn saamaynta maskaxeed ee ilmihiisa ay kaga tegayaan ku-ciidista saanad millateri oo aanan garayn sababta ilmo yari ugu ciidayo?

Waxay ahayd ciiddii hore ee soon-fur ee aynu soo dhaafnay. Waxa aanu ku sugnayn mid ka mid ah hudheelada Hargeysa. Si kedis ah waxay indhahaygu u qabteen wiil yar oo aan da' ahaan ku qiyaasay illaa todoba jir. Wuxuu ku jeeni-qaarnaa qori caag ah oo loo eekaysiiyey qoriga silsilad laha ah ee soomaalidu u taqaanno badh-daloolka amma silsilad laha.

Inkasta oo ay ahayd maalin farxadeed oo wiilkaas yari farxadda ciidda la qaybsanayay caruurta ay isku gedaha ahaayeen, haddana wuxuu u muuqday mid lagu hubeeyey mid ka mid ah qoryaha ugu khatarsan ee xilliyadan la isku gumaado. Wuxuu ku faraxsanaa inuu dadka ku fiiqo oo uu ku riddo qoriga caagga ah balse samaynaya codka rasaasta.

Dadka sida gaar ah aqoonta ugu leh koritaanka maskaxda caruurtu waxay sheegaan in ilmuhu marka uu yar yahay in maskaxdiisu kaydiso dhacdooyinka iyo maraaxilka nololeed ee koritaankiisu marayo iyo waxyaabaha uu la kulmo. Waxa aad arkaysaa qof ku odhanaya: “Waxa aan xasuustaa wax shan jirkaygii igu dhacay.”

Ilmahan yari marka uu ku ababo qori caag ah laakiin leh qaabka qoriga rasmiga ah, keeb, dhacaya isla markaana ku abuuraya inuu baranayo dhaqan la xidhiidha inuu marka uu koro uu isticmaali karo qoriga rasmiga ah ee wax lagu dilo, waxa lagu jiheeyey dubtii dagaalka. Waana waxa aynu u baahannahay in laga bogsado oo laga gudbo waa mahadhooyinkii dagaalka'e.

Qorigan oo keliya ma aha hubka caagga ka samaysan ee caruurtu ku ciidaan ee waxa waddanka la keenaa baaskoolado, Ak-47, kaarayaal, rag hubaysan iyo diyaarado dagaal.

Maadaama oo Somaliland ka mid tahay meelaha ay hore u soo daashadeen dagaallo xilliyo kala duwan dhacay, oo dadka waa weyn in badan oo ka mid ah uu weli maankooda ka sii guuxayo qoryihii iyo xabbadihii kala duwan ee la isu adeegsanayay, waxa mudan in caruurta laga daawo hubka lagu ciidsiinayo ee quluubtooda ku kaydsamaya.

Maadaama oo ay berri tahay ciiddii waxa aan waalidiinta kula talin lahaa inay carruurtooda ka daayaan waxyaabahaas masxdooda dhaacaya. Dadka qaar waa laga yaaba inay ku doodaan inay maalin ciideed tahay, balse raadka ay ilmaha kaga tegayaan ayaan ka xun farxadda. Wax maskaxdooda koriya oo ka fiican-na ha loo soo sameeyo oo ha loogu beddelo. Waxa kale oo mudan in ganacsatada qalabkan keenaysaa ay ilaahay ka yaabaan oo wax ka wanaagsan oo lagu ciiyo ay keenaan.

Cabdishakuur Xaaji Muxumed Muuse (Heersare)

cabdiheersare01@hotmail.com

http://heersaremuxumed.blogspot.com/